اعزام محصل به خارج از کشور در دوره ی قاجاریه

فرستادن دانشجو به خارج از کشور، به دوره ی شاه عباس دوم صفوی باز می گردد. وی، به دلیل علاقه ی زیاد به نقاشی اروپایی، کسانی را برای فراگیری این هنر، به رم فرستاد. اما در دوره ی قاجار و پس از شکست هایی که در جریان جنگ با روسیه بر ایران وارد شد، عباس میرزا و میرزاعیسی قائم مقام فراهانی، دریافتندکه بدون آشنایی با فنون نظامی و علوم جدید، نمی توان در برابر هجوم بیگانگان مقاومت کرد، به همین دلیل در این زمان، گروه هایی برای فراگیری علوم و فنون به خارج فرستاده شدند. امیرکبیر نیز پس از عباس میرزا، این سیاست را به شکل دیگری دنبال کرد و تعدادی از دانشجویان ایرانی را به کشورهای اروپایی که در آنجا امکان تاثیرپذیری فرهنگی آنها کمتر بود، فرستاد. وی سپس با ساختن مدرسه ی دارالفنون، از استادان اروپایی برای آموزش دانش پژوهان ایرانی بهره برد و معلم هایی از بلژیک استخدام کرد. راه اندازی مدرسه ی دارالفنون در 1230 هجری خورشیدی، سبب شد تا روند اعزام دانشجو وارد مرحله ی جدیدی شود. دانشجویان مانند گذشته، ناچار به گذراندن دوره های ابتدایی تحصیل در خارج نبودند و پس از سپری کردن دوره ی متوسطه در ایران برای ادامه ی تحصیل به خارج می رفتند. گروهی شامل 42 تن از دانش آموختگان دوره ی نخست دارالفنون در 1237 هجری خورشیدی به فرانسه فرستاده شدند. اما از این پس تا 1290 هجری خورشیدی، این فرآیند متوقف شد و تنها کسانی که توانایی مالی داشتند، فرزندان خود را به خارج از کشور می فرستادند. پس از پیروزی نهضت مشروطه فرستادن دانشجو دوباره در دستور کار قرار گرفت و در 1307 هجری خورشیدی مجلس شورای ملی قانون اعزام دانشجو به خارج را تصویب کرد و هر سال یکصد تن برای فراگرفتن فنون مختلف، ازمیان دانش آموختگان دبیرستان ها، به روش مسابقه و به هزینه ی دولت، به اروپا می رفتند. حق تکثیر: نشر بنیاد، 1372