دین طبیعی

امانوئل کانت فیلسوف شهیر آلمانى در بیست و دوم آوریل سال 1724 میلادى ، در شهر کونیگسبرگ به دنیا آمد. پدرش به نام یوهان گئورگ کانت اهل اسکاتلند بود و با وجود شغل سراجى زندگى بسیار فقیرانه اى داشتند. دو خواهر آمانوئل ، در خانه ثروتمندان به کلفتى و خدمتگزارى روزگار مى گذراندند و یکى از برادرانش ‍ کشیش مسیحى بود.مادرش زنى متدین و با تقوى بود و در تربیت اخلاقى و مذهبى اما نوئل تلاش بسیارى نمود و او را در هشت سالگى به مدرسه کونیگسبرگ فرستاد. کانت در سن سیزده سالگى مادرش را از دست داد.با اینکه فوت مادرش براى او بسیار سنگین بود و روح کودکانه اش را سخت تحت تاءثیر قرار داد، اما کانت سعى کرد بر مشکلات فائق گردد و بالاخره تحصیلاتش را در مدرسه کونیگسبرگ ادامه داد و در سن شانزده سالگى وارد دانشکده فلسفه دانشگاه کونیگسبرگ شد و علاوه بر دروس متداول دررشته فلسفه ، فرضیه هاى نیوتن را نیز فرا گرفت . کانت در سال 1746 میلادى ، نخستین رساله خود را تحت عنوان «افکار درباره ارزیابى واقعى نیروهاى زنده» به رشته تحریر در آورد. متاءسفانه در همین موقع ، پدرش بدرود حیات گفت و با مرگ پدر، مسئولیت اداره زندگى و تاءمین معاش خانواده به او واگذار شد. کانت در این شرایط، چاره کار را در این دید که کار کند و با در آمدى که بدست مى آورد، مخارج زندگى خانواده را تاءمین نماید، لذا به عنوان آموزگار استخدام شد و بى آنکه از شهر و زادگاهش دور شود، مدت نه سال تمام به آموزگارى اشتغال داشت و در کنار این شغل ، تحصیلاتش را نیز ادامه داد و با نوشتن یک رساله تحقیقى تحت عنوان «طرح اجمالى و تفکراتى چند درباره آتش» به زبان لاتین ، گواهینامه پایان تحصیلى خود را نمود. سپس با ارائه رساله دیگرى به نام «توجیه تازه اى از اصول اولیه متافیزیک» به عنوان استاد حق التدریس در دانشگاه پذیرفته شد. او با راه یافتن به تدریس در دانشگاه ، یک دوره درس آزاد در دانشگاه دایره نمود و طولى نکشید که عده زیادى براى شرکت در کلاس درس کانت هجوم آوردند و از این به بعد بود که زندگى مادى و معنوى او رونق یافت و بدینوسیله توانست کمک هاى مادى بیشترى به خواهران و برادرانش ‍ نماید. کانت در سال 1770 میلادى ، رساله اى به نام «شکل و اصول دنیاى محسوس و قابل درک» منتشر ساخت و در این رساله ، شالوده فرضیه معرفت را به طرز زیبائى مطرح نمود. محتواى این رساله ، از نظر علمى ، به اندازه اى عمیق بود که به مقام پروفسورىارتقاء یافت . او در سال 1781 میلادى ، رساله «نقادى عقل مطلق» و در سال 1783، رساله «تعاریف ابتدائیه» و دو سال بعد، رساله «استقرار متافیزیک در رسوم و عادات» و در سال 1788 میلادى ، رساله «نقادى عقل عملى» و دو سال بعد، رساله «نقادى حکم» و «مبانى فلسفه اخلاق» را به چاپ رسانید. انتشار پى در پى رساله هاى فوق ، که هر یک از آنها، اندیشه ها و دیدگاه هاى نوینى را عرضه مى کرد، کانت را به مقام یکى از بزرگترین فلاسفه جهان معرفى نمود. حکومت پروس یک کرسى در دانشگاه هال که از معتبرترین دانشگاهها بود، به وى تفویض کرد، ولى کانت آن را نپذیرفت ، چون علاقه داشت که در زادگاهش بماند. کانت در سال 1786 میلادى ، به ریاست دانشکده و در سال 1792 میلادى ، به ریاست دانشکده و آکادمى زادگاهش منصوب گردید. جامعه بزرگ آلمان و کشورهاى خارجى ، کانت را به عضویت پذیرفتند. سپس در همان سال به عضویت فرهنگستان سن پطرزبورگ چهار سال بعد به عضویت فرهنگستان وین انتخاب گردید و شهرت علمى و فلسفى او عالمگیر شد. اما انتشار جلد اول و دوم کتاب «مذهب در حدود عقل نظرى» از این فیلسوف بزرگ ، به نظر سران حکومت وقت ناخوشایند بود، لذا وزیر، یک نامه سرزنش آمیز رسمى به کانت نوشت و طى بخشنامه اى استادان دانشگاههاى را از تدریس فلسفه کانت بر حذر داشت . کانت با این برخورد دولت ، بناچار تسلیم شد و طى نامه اى به دولت قول داد که تا زمانى که رعیت به دولت وفادار باشد، او با مسائل مذهبى نپردازد. یک سال پس از ارسال این نامه ، سلطان در گذشت و کانت که با مرگ پادشاه خود را متعهد به انجام مفاد نامه خود نمى دانست ، اقدام به انتشار کتابى در مورد «منازعه دانشکده ها» در سال 1798 میلادى نمود و در این کتاب حقوق عقل را در برابر ایمان اثبات کرد. سرانجام امانوئل کانت در دوازدهم فوریه سال 1904 میلادى ، چشم از جهان فرو بست . با انتشار خبر درگذشت کانت عزاى عمومى بر پا شد و جسد او را زیر روانق خارجى کلیساى کونیگسبرگ به خاک سپردند و بالاى سنگ قبرش عبارت زیر را که از کتاب «نقادى عقل عملى» انتخاب کرده بودند، حک نمودند: این آسمان پرستاره برفراز من ، و قانون اخلاقى در قلب من جاى دارد. کانت تمام زندگى هشتاد ساله خود را، به دانش آموزى ، دانشجوئى ، مطالعه ، تحقیق ، تاءلیف و تدریس گذرانید، حتى آنقدر زندگى خود را صرف علم و حکمت نمود، که نتوانست ازدواج هم برقرار نماید. این فیلسوف بزرگ ، به اصول اخلاقى سخت پایبند بود، و به شهرت و خودنمائى توجهى نداشت ، از تجربه ها درس مى آموخت ، و چنان غرق در مطالعه و کارهاى علمى بود، که در عمر خود مسافرتى هم نکرد. به همین جهت در علوم ریاضیات ، طبیعات ، هیاءت ، نجوم ، فلسفه ، زمین شناسى ، جغرافیا، منطق ، دیانت و سیاست آثار او به حدود هفتاد و هشتاد رساله و کتاب کوچک و بزرگ مى رسد. حق تکثیر: www.noormags.com منشا مقاله :ارغ‍ن‍ون‌، س‍ال‌ ۲، ش‌ ۵، ۶ ، (ب‍ه‍ار، ت‍اب‍س‍ت‍ان‌ ۱۳۷۴): ص‌ ۲۹۳ - ۳۳۴.