خانواده تیبو - جلد 4

خانواده تیبو رمان بلندی است که توسط روژه مارتن دوگار، (۱۹۵۸-۱۸۸۱) نویسنده فرانسوی و برنده جایزه نوبل ادبیات نوشته شده‌است. این رمان از سویی به بررسی وقایع اروپا در سالهای ابتدایی قرن بیستم و سالهای جنگ اول جهانی می‌پردازد و از سویی دیگر همگام با آن شرح وقایع خانواده ثروتمند و فرهیخته فرانسوی یعنی خانواده تیبو را توصیف می‌کند. فرزند کوچک این خانواده، ژاک تیبو با روح سرکش و رام نشدنی اش سرنوشت خود را در دنیای پیرامونش می‌جوید و خانواده را ترک می‌گوید. او در تعامل با اندیشه‌های سوسیالیستی اش به تضاد با خوشبختی و زندگی ایده آل در کنار کسی که دوستش دارد می‌رسد. عده‌ای از هواخواهان رمان نویسی کلاسیک این رمان را بزرگترین رمان قرن بیستم می‌دانند. خلاصه ای از داستان: این کتاب داستان خانواده ای است کاتولیک در فرانسه که شامل آقای تیبو و دو تا پسرانش و تنها دخترش ژیز که دختر واقعی اش نیست و سرپرستی اش را بعهده گرفته اند ومادموزل نامادری انهاست . آقای تیبو مرد محتشمی است و بشدت سنتی و تابع کلیسای کاتولیک که در میان مردم شهر به حسن شهرت مشهور بوده و مدیریت یک مدرسه ی شبانه روزی را که بینوایان را تحت سرپرستی گرفته وآموزش میدهند در اختیار دارد. ماجرا از انجا شروع میشود که پسر کوچکش ژاک با یکی از همکلاسی هایش به نام دانیل که از بد روزگار پروتستان است آشنایی عمیقی پیدا میکند . دوستی عجیبی که از نگاه آقای تیبو غریب مینماید و اصولا" دوستی و مراوده با پروتستانها از نظر او که بشدت تحت تاثیر کلیسای کاتولیک است قابل پذیرش نیست . اشعار جالبی که ژاک مینویسد وقتی توسط مدیر مدرسه لو رفته و برای تیبوی بزرگ خوانده میشود آتشی در وجود او شعله میگیرد و به این فکر می افتد که برای رهایی پسرش از این اوضاع بهتر است ژاک را برای ادامه ی تحصیل و در اصل برای تنبیه به همان مدرسه بفرستد که سرپرستی اش را بعهده دارد . ژاک با دانیل قبل از لو رفتن دفتر شعر فرار میکنند فراری که با تجارب تلخی هم برای هر دو مصادف خواهد شد . بی پولی در این فرار آنها را از هم جدا میکند دانیل شبی را در منزل زنی جوان به سر میبرد و در اولین سالهای جوانی طعم دلنشین و گرمای تن زنی را حس میکند . تجربه ی اولین هم خوابگی با این زن او را با دنیای دیگری آشنا میکند . هر چند وقتی که دوباره ژاک را میبیند از این تجربه حرفی به میان نمیآورد اما یاد آن خاطره ی عجیب و لذت بخش همیشه در ذهنش باقی ماند . آنها توسط پلیس دستگیر و به خانواده تحویل داده میشوند و پس از این ماجرا ژاک به مدرسه ی فوق الذکر تبعید میگردد تا هم ادب شود و هم از دانیل جدا گردد . محیط این مدرسه برای ژاک بسیار غریب و باور نکردنی است او البته در مکاتبه با دانیل که بدور از چشمان نامحرم پدر صورت میگیرد تصویر دیگری را برای دانیل به قلم میکشد . آنتوان برادر بزرگ ژاک که دکتر متخصص نوزادان است در دیداری که در مدرسه با برادر کوچک صورت میپذیرد متوجه این امر میشود که ژاک از لحاظ روحی صدمات بسیار شدیدی دیده است و حضور دوباره ی او در این مدرسه میتواند او را نابود کند به همین دلیل به پدرش توصیه میکند که ژاک را از آنجا در آورد و سر پرستی اش را به خود ش بسپارد . تیبوی بزرگ این پیشنهاد را میپذیرد و ژاک از مدرسه بر میگردد و دوباره زندگی نوینی را با برادر در طبقه ی جدایی از خانه که به او و آنتوان سپرده شده شروع میکنند . شروع دوباره ی مراوده با خانواده ی دانیل و آمد و رفت با دانیل و خواهرش که ژاک به نوعی دلبسته ی اوست و مادر دانیل که از نظر آنتوان زن مناسبی است زندگی آنها را در مسیری دیگر قرار میدهد . در این میان آنتوان هم در شبی شگفت انگیز هنگامی که در خانه ای جهت مداوای بچه ای رفته بود و کارش به جراحی رسید با زنی آشنا شد به نام راشل ، زن خوش سیما با اندامی به غایت زیبا که آنتوان محتاط را گرفتار میکند و مردی که همیشه به کارش فکر میکرد را به دنیای شگفت انگیز زنانه وارد میکند . راشل رسم دلربایی را به خوبی بلد است و آنتوان که تا این تاریخ با هیچ زنی مراوده و نرد عشق نباخته بشدت به او عشق میورزد . هر چند که راشل زندگی قبلی بسیار شگفتی داشته اما معشوقه ی مناسبی برای آنتوان است و او را به محافلی میبرد که تا آنهنگام پای دکتر بدانجا نرسیده است . راشل بعدها تصمیم میگیرد از آنتوان جدا شده به نزد معشوق اولش برگردد و آنتوان هم به زندگی عادیش باز میگردددر همین مدتی که آنتوان بشدت همدم و مونس راشل است و از ژاک و کارهایش غافل است انقلابی در درون ژاک روی میدهد که آینده اش را به گونه ای دیگر رقم میزند ... این کتاب که برنده جایزه نوبل ادبیات در سال ۱۹۳۷ می‌باشد را یکی از بزرگترین رمان‌های قرن دانسته‌اند. بررسی دقیق و موشکافانه وقایع فرانسه پیش از جنگ جهانی جلد سوم و چهارم کتاب را تا حد یک سند تاریخی ارزشمند جلوه می‌کنند. اکثر اشخاصی که نامشان در جلد هفتم کتاب (تابستان ۱۹۱۴) آمده‌است اشخاص حقیقی می‌باشند. روژه مارتن دوگار خود در مراسم دریافت جایزه نوبل می‌گوید: ((رمان نویس واقعی کسی است که می‌خواهد همواره در شناخت انسان پیش تر برود و در هریک از شخصیت‌هایی که می‌آفریند زندگی فردی را آشکار کند، یعنی نشان دهد که هر موجود انسانی نمونه ایست که هرگز تکرار نخواهد شد. اگر اثر رمان نویس بخت جاودانگی داشته باشد به یمن کمیت و کیفیت زندگی‌های منحصر به فردی است که توانسته‌است به صحنه بیاورد. ولی این به تنهایی کافی نیست. رمان نویس باید زندگی کلی را نیز حس کند، باید اثرش نشان دهنده جهان بینی خاص او باشد. هر یک از آفریده‌های زمان نویس واقعی همواره بیش و کم در اندیشه هستی و ماورای هستی است و شرح زندگانی هریک از این موجودات، بیش از آنکه تحقیقی درباره انسان باشد، پرسش اضطراب آمیزی درباره معنای زندگی است.)) بدون شک نویسنده همانگونه که در بالا ذکر می‌کند رمان خانواده تیبو را در دو جبهه یاد شده به ظرافت و مهارت پیش می‌برد. نخست زندگی شخصی خانواده تیبو، از بزرگ خاندان یعنی اسکار تیبو و سپس فرزند اول او یعنی آنتوان و به طور گسترده زندگی شخصی قهرمان داستان یعنی ژاک تیبو. در رویکردی دیگر دوگار وقایع اروپای قبل از جنگ اول جهانی و اروپای درگیر جنگ را به شکلی حیرت آور از نظر استاد تاریخی نقل می‌کند. اشراف نویسنده به وقایع رخدادهای اروپا و شناختن افراد دولتی و حزبی و حتی ژورنالیستی بسیار گسترده‌است. هنر دوگار آنجا نمایان می‌شود که او این دو جبهه را با هم می‌آمیزد. ممکن است طرفداران ((رمان نو)) به این رمان بی اعتنایی کنند و آن را در سبک رمان‌های نوشته شده به شیوه کهنه بدانند اما این نکته نباید از نظر پنهان بماند که د آغاز رمان نویسی مدرن دو راه بیشتر پیش پای رمان نویس نبوده‌است: یکی راه تالستوی و دیگری راه داستایوفسکی. اولی راه تصویر نمودن دنیا به شیوه رئالیستی و حقیقی و دوم تصویر کردن دنیا از منظر چشم درون و جدال آن با واقعیت‌های دنیای خارج. دوگار آشکارا به راه تالستوی رفته‌است. هوشنگ گلشیری در اظهار نظر راجع به این رمان می‌گوید: کتاب به دست نشسته پشت میزی یا لم داده توی صندلی راحتی، یکی از زیباترین مناظر جهان است. صفحه به صفحه می‌خوانیم و ورق می‌زنیم، فارغ از چند و چون این زندگی روزمره و به دور از صداهای گوش خراش این جهان، در زندگانی موجود در کتاب غرق می‌شویم و چون سر بر می‌آوریم خود را و جهان را بهتر و عمیق‌تر شناخته‌ایم. خانواده تیبو اثر روژه مارتن دوگار به ترجمه ابوالحسن نجفی لذتی چنین را فراهم می‌کند. ماهی و اگر به خست ورق بزنید، چند ماهی خلوتتان را پر خواهد کرد و جاصل شاید این باشد که با زندگانی خانواده‌ای در آغاز این قرن آشنا شوید و با این قرن که ما در پایان آنیم. راستی زیباست وقتی پشت میزی می‌نشینید و یا در صندلی راحتی لم می‌دهید و کتابی را صفحه به صفحه ورق می‌زنید، به ویژه اگر کتابی باشد مثل خانواده تیبو که اگر فقط چند صفحه از آن را بخوانید، با دریغ زمین خواهید گذاشت و فردا در این التهاب خواهید بود که کی باز به دستش می‌گیرید و ورق می‌زنید. حق تکثیر: ت‍ه‍ران‌: ن‍ی‍ل‍وف‍ر‏‫، ۱۳۶۸.‮‬