توضیحات
دکتر ندوشن که به حق،حقّ عظیمی بر گرده ی ادبیات این مملکت دارد و تحلیل های محققانه اش در ادب فارسی زبانزد خاص و عام است: در زبان ما،خیّام نامدارترین سرایندهء بی اعتباری دنیا شناخته شده،ستایشگر شراب و هوادار اغتنام وقت.لیکن ابیاتی که بر زبان خیّام جاری گردیده(حتی اگر با رباعیات منسوب به او را نیز بر آنها بیفزائیم)باز تعداد آنها بمراتب کمتر خواهد بود از ابیاتی که در همین زمینه در سراسر شاهنامه پراکنده است.در واقع سرچشمهء اصلی فکر خیّامی را در شاهنامه باید جست،و بسیار طبیعی است که چنین باشد؛زیرا کتاب فردوسی سرگذشت شاهان و پهلوانان و زیبارویانی است که از بزرگترین قدرتها و نعمتها برخوردار بودهاند،با اینهمه،نه قدرت و نعمت، نه جوانی و زیبائی،هیچیک نتوانست آنها را از نهیب روزگار در امان نگاه دارد؛ آمدند و چند صباحی زیستند و رفتند،مانند زبونترین مردمان. گذشته از این،شاهنامه خلاصه و چکیدهای از اندیشه های ایران پیش از اسلام را در خود بازگردانیده است.همین اندیشه هاست که منشاء اصلی و ایرانی فکر خیّامی به شمار میرود. بطور کلّی باید گفت که اگر شاهنامه نبود،عالم پیش از اسلام ایران برای ما دخمه وار و سرد و تاریک مینمود.این کتاب پلی است بین ایران پیش از اسلام و ایران بعد از اسلام.بنابراین اشارهای به خمیرمایهء اندیشه های خیّامی در این دوره،فهم مقصود را بر ما آسانتر خواهد کرد.