مجموعه مقالات دکتر محمد معین

. مجموعۀ حاضر از مجموعۀ مقالات شادروان دکتر محمد معین است که اغلب آنها را خود گردآورى کرده بود و در دفاترى به شکل تیراژاپار تنظیم نموده بود و در حواشى بسیارى از آنها چنانکه خوگرى او بود اضافات و حواشى فراوان نیز آورده بود به‌طورى که برخى از آنها از شکل اولیه خود خارج شده به صورت رساله‌اى مستقل درآمده بود و یا گسترده‌تر و سرانجام به صورت کتابى مفصل. این گردآورى دو جلد را شامل است. بقیۀ مقالات را در پوشه‌اى ضبط کرده و معدودى بین آنها موجود نیست که شاید لابلاى کتابها و دوره‌هاى مجلات مخفى مانده است و هنوز به آنها دسترسى پیدا نکرده‌ام. این نقصان را خوشبختانه فهرست مقالات آقاى ایرج افشار نسبتا جبران کرده است. بعد از بیمارى و درگذشت معین بسیارى از کارهاى نیمه‌تمامش معوق مانده بود و از اولویت بیشترى برخوردار. گرفتاریهاى ایام بیمارى و پس از فوت مجال را بر همۀ ما تنگ کرده بود همچنان‌که هنوز، بااین‌وجود از تلاش نایستادیم و ادامۀ راهش را پوئیدیم. این مجموعه شامل بیست و شش مقاله است که به صورت زمانى گردهم قرار گرفته و جلد دوم نیز زیر چاپ است. هدف از زمانى‌کردن مقالات بیشتر نشان دادن وضع مجلات و مطبوعات در گذشته بود که به نشر مقالات علمى علاقه‌مند بوده‌اند و در ضمن نیز قدردانى و اظهار امتنان از خدمات فرهنگى آنها؛ و دیگر نشان دادن پویش تکاملى کار وی. مجموعۀ حاضر را مقدمه‌اى بایسته درخور بود. اندیشیدم که از یکى از دوستان نزدیک ایشان خواستار چنین مهمى بشوم. دریافتم که از آن کاروان، معدودى گرفتار به‌جا مانده‌اند و در تلاش مدام با مسئولیتهاى فراوان علمى و ادارى و. . . نخواستم که از این طریق بارى بر خاطر آنها بیفزایم. از این گذشته پس از فوت معین تاکنون بسیارى از سروران گرامى و عالیقدر علمى در مجالس متعددى که به مناسبت بزرگداشت او برپا داشته‌اند سخنانى که معرف پدر و کارش و شناخت واقعى او از دیدگاهشان بود گفتند و نوشتند که تاکنون مجالى براى اظهار امتنان و تشکر بایسته، میسر نشد. به پاس احترام همۀ این بزرگان که برخى زنده‌اند و بعضى به رحمت ایزدى پیوسته‌اند این مقدمه را به قسمتهایى از گفته‌ها و نوشته- هاى آنان اختصاص دادم. بود که ذکر خیرى باشد از آنها. امیدوارم که در آیندۀ نزدیک موفق شویم همۀ این نوشته‌ها و گفته‌ها را به صورت کامل همانند «یاد در یادها» به دست چاپ دهیم باشد که از این طریق اندکى از دین خود را ادا کرده باشیم. به‌همین مناسبت این پیشگفتار را نیز «یاد در یادها» نامیدیم. که عبارتند از : معین و قزوینى معین و دهخدا دو وصیت‌نامه از دهخدا معین و نیما وصیت‌نامۀ نیما یوشیج معین و پورداود معین و صدیق اعلم معین و جمالزاده معین و شهیدى معین و زرین‌کوب معین و افشار معین و خاورشناسان فهرست مطالب یاد در یادها هفت حافظ شیرین‌سخن  ١  ترجمۀ احوال حافظ  ۵  بحث دربارۀ یک قصیده و گویندۀ آن  ٢١  خدا چگونه پدر گردید  ۴٠  یگانگى و دوگانگى در مزدیسنا  ۵٢  عبارتى از سفرنامۀ ناصرخسرو  ۶۵  لوحۀ ارشام هخامنشى  ٣٨  خسرو قبادان و ریدک وى  ٨٠  قصیدۀ رودکى و استقبال گویندگان  ١٠٣  یک رسم باستانى  ١١٩  علامۀ معاصر آقاى محمد قزوینى  ١٢٨  جشن نوروز  ١۵٧  اندرز یا حکمت عملى در ادبیات پهلوى  ١٨٠  دانش  ١٨٨  دفاع از دو گویندۀ بزرگ  ١٩۵  خاقانى و آئین مسیح  ٢٠١  گل و بلبل  ٢١٧  اخبار البلدان ابن الفقیه  ٢٢۶  نسخۀ خطى تفسیر سورۀ یوسف (ع) ٢٣٠  مروک  ٢٣۶  برهانى و قصیدۀ او  ٢۴٠  شمارۀ هفت و هفت‌پیکر نظامى  ٢۵٣  زیارتگه رندان  ٣٣۵  جام جهان‌نما  ٣۴۵  دوازده ماه هخامنشى  ٣۶٧  حکمت اشراق و فرهنگ ایران  ٣٧٩