نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار

مترجم: صفاء الدین تبرائیان، محمد باهر بررسی دیدگاهها و موضع گیریهای علمای شیعه و نقش آنان در برابر استعمار خارجی در مقطع زمانی دو دهه آغازین قرن بیستم ( 1900-1920م/ 1279-1299 ش) در دو گستره ی جغرافیایی ایران و عراق ، موضوع مورد بحث در اثر حاضر است. از منظر شیعیان در پی غیبت دوازدهمین امام شیعیان ، در ابتدا نائبین خاص امام زمان (عج) و سپس علما ، فقها و مرجعیت شیعه ، روشنگر احکام شرعی ، حجت خدا در زمین و فریاد رس جریانات و جوامع شیعی به هنگام نصرت خواهی بوده اند و همواره مراجع و علماء از رهبری مشروع و مقبولی در بین جوامع شیعی برخوردار بوده اند ، با پیدایش شکل نوین استعمار در اواخر قرن نوزدهم ، طرحها و برنامه هایی به منظور استعمار فزون تر کشورهای کمتر توسعه یافته و بویژه ملل مسلمان ، مورد توجه دولتهای غارتگرغرب قرار گرفت و از همین زمان است که ما شاهد ایفای نقش بارز علمای شیعه بمنظور رویارویی با تحریکات و فعالیهای استعمارگرانه میشویم و این اثر نیز مشخصا به قصد بررسی کیفیت و چگونگی این رویارویی ها ، توسط سلیم الحسنی به نگارش در آمده است. بررسی فصول کتاب: کتاب دارای مقدمه و 5 فصل است و در انتها به ارائه بیش از 20 صفحه اسناد نوشتاری و تصویری (مرتبط با موضوع) پرداخته است. فصل اول(طرح شیعه در مشروطیت): به طرح شیعه در نهضت قانون خواهی ، انقلاب مشروطیت و تدوین قانون اساسی ، اختلاف دیدگاه علماء و تقابل آنان با محمد علی شاه اختصاص دارد. فصل دوم( موضعگیری شیعه در برابر فعالیتهای استعمارگران): موضع گیری شیعه در برابر فعالیتهای استعمار گرایانه ی نو را مورد بررسی قرار می دهد و سپس به واکنش جهانی علمای تشیع در خصوص حضور نظامی استعمار ایتالیا در لیبی و صدور احکام جهاد از سوی علمای عتبات عالیات میپردازد ، در انتها نیز اعلام جهاد در ارتباط با هجوم قوای روس به ایران مورد بررسی و تفسیر قرار می گیرد. فصل سوم( فعالی مسلحانه شیعیان در جنگ جهانی دوم): به جنبش مسلحانه ی شیعیان در خلال جنگ جهانی اول و اعلان حکم جهاد از سوی علمای شیعه(ایرانی و عراقی) در برابر یورش انگلیسی ها به عراق اختصاص دارد . فصل چهارم( قیام نجف و نگاهی نو به موضع گیریهای سید محمد کاظم یزدی): در این قسمت که مهم ترین بخش کتاب نیز می باشد ، نگاهی نو به موضعگیری های آیت الله سید محمد کاظم یزدی افکنده شده است( با تکیه بر اسناد و مدارک بازیافته از بیت سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی). در این بخش واقعه قیام نجف به سال 1918م/1336ق علیه انگلیس و نقش بسزای آیت الله یزدی در آن ، مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته و به زعم پژوهشگران این قیام مقدمه ی استقلال این کشور به سال 1299 ش/ 1920 م را موجب میشود و بیرون آمدن عراق از زیر یوق انگلیس را باعث می شود. در این بخش به رخدادهای ایران و طرابلس در آن دوران نیز اشاره ای مختصر خواهد شد. فصل پنجم( جنبش های استقلال طلبانه شیعیان ، از صلح طلبی تا مبارزه جویی) : رویکرد صلح صلحجویانه و استقلال طلبانه ی شیعیان طی سالهای 1918 -1920 م به رهبری روحانیان که منجر به مبارزه جویی و تکاپوی حاصله منتهی به انقلاب استقلال عراق گردید ، بررسی شده است. موضوع انجام همه پرسی در شهر های نجف ، کربلا ، کاظمین و بغداد نیز مطمح تحقیق واقع شده است .