گذری و نظری به برخی از صنایع دستی کهن ایران

» به مناسبت 20 خرداد ماه روز جهانی صنایع دستی از مجموعه تعاریف صنایع دستی، به نظر می رسد تعریف زیر که توسط گروهی از کارشناسان سازمان صنایع دستی ایران ارائه گردیده، دقیق تر و جامع تر باشد؛ چرا که با وضعیت فعلی این صنعت و هنر ارزنده انطباق بیشتری دارد:صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایع اطلاق می شود که به طور عمده با استفاده از مواد اولیه ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ای می باشد. با توجه به تعریف فوق و سایر تعاریفی که برای صنایع دستی ارائه شد، می توان ویژگی های زیر را برای محصولات دست ساخته قایل شد: 1- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، توسط دست ، ابزار و وسایل دستی، برای تولید هر یک از فراورده های دستی ، مراحل متعددی طی می شود ولی انجام کلیه ی این مراحل به وسیله ی دست و ابزار و وسایل دستی الزامی نبوده و چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی که در تعریف ذکر شد، صنایع دستی محسوب می گردد. 2- حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید ، شکل بخشیدن به محصولات ساخته شده، امکان ایجاد تنوع و پیاده کردن طرح های مختلف در مرحله ی ساخت این گونه فراورده ها. 3- تأمین قسمت عمده ی مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی . 4- داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرح های اصیل، بومی و سنتی). 5- عدم همانندی و تشابه فراورده های تولیدی با یکدیگر. 6- عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته های صنعت. 7- دارا بودن ارزش افزوده ی زیاد در مقایسه با صنایع دیگر. 8- قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف (شهر، روستا و حتی در جوامع عشایری). 9- قابلیت انتقال تجربیات، رموز و فنون تولیدی به طور سینه به سینه یا مطابق روش استاد و شاگردی