تحول انقلابی: بررسی نظری پدیدۀ انقلاب

چالمرز جانسون از جمله نظریه‌پردازان انقلاب است که از منظر کارکردگرایی ساختاری به بررسی پدیده انقلاب می‌پردازد. جانسون بر تعادل اجتماعی تأکید دارد، مگر اینکه عامل یا عواملی این تعادل را بر هم زنند و به سمت شرایط انقلابی سوق دهند. این مقاله برای واکاوی تئوری انقلاب چالمرز جانسون بر کتاب تحول انقلابی** وی متکی است، کتابی که بیشتر بر الگوی انقلاب و مصالحه‌ناپذیری نخبگان تمرکز دارد. هدف اصلی در نگارش این مقاله رجوع به متن اصلی تئوری انقلابی جانسون می‌باشد. روش تحقیق جانسون در تحلیل پدیده انقلاب در این کتاب مبتنی بر دو اصل می‌باشد: 1- تدوین چارچوبی نظری برای شناسایی علل لازم و کافی بروز انقلاب؛ 2- تشخیص این‌که چرا انقلابات، زمانی که پدید می‌آیند گاه با موفقیت و زمانی با ناکامی مواجه می‌شوند. جانسون در این کتاب پروسه انقلاب را شرایط قبل از وقوع تا چگونگی آینده آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. وی در تدوین تئوری انقلاب به نظریه پارسنز متکی است. به نظر جانسون، انقلاب تحولی ساختارى و نتیجه ناهماهنگى میان ارزش‏ها و محیط است. از نظر جانسون، انقلاب را باید در زمینه نظام‏هاى اجتماعى مطالعه کرد و اساسا جامعه‏شناسى ثبات پیش از جامعه‏شناسى انقلاب مى‏آید. در درون یک نظام اجتماعى متعادل ممکن است تغییراتى پدید آید و در نتیجه، تعادل نظام به هم بخورد. تغییر اساساً چهار منبع دارد: 1. منابع خارجى تغییر در ارزش‏ها؛ مانند ورود عقاید و ایدئولوژى‏هاى خارجى به درون جامعه متعادل؛ 2. منابع داخلى تغییر در ارزش‏ها؛ مثل پیدایش عقاید و یا مصلحان در درون نظام؛ 3. منابع خارجى تغییر در محیط؛ مانند تأثیرى که انقلاب صنعتى بر جوامع گوناگون گذاشت؛ 4. منابع داخلى تغییر در محیط؛ مانند رشد جمعیت و یا پیدایش گروه‏هاى جدید. حق تکثیر: امیرکبیر، 1363