توضیحات
در این نوشته، سعی شده است که در زمینه ی احزاب کاری تحقیقی به طور مختصر انجام شود. نقش احزاب و گروه ها، مفهوم انواع تشکل ها، منشا پیدایش احزاب از ابعاد عقیدتی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و تاریخ دسته بندی ها و گروه های سیاسی از دوران باستان تاکنون، احزاب و تشکل ها در اسلام، و در ایران قدیم تا دوران مشروطه و در دوران مشروطه تا حکومت رضاشاه و از شهریور 1320 تا 1332 و از 1332 تا 1341 که آغاز نهضت روحانیت است و بررسی کوتاه هر کدام از این تشکل ها، و در واقع سیری اجمالی از گروه ها و احزاب سیاسی قدیم و جدید، به ملت بزرگ ایران تقدیم گردد. سپس برای اینکه حاصل حضور عملی احزاب و تأثیر تحزب در انقلاب اسلامی ایران مشاهده شود، به بررسی نقش احزاب در نهضت روحانیت به رهبری امام خمینی (ره) پرداخته شده است؛ و به خاطر نداشتن مجال برای معرفی همه ی تشکل ها و گروه های فعال در این نهضت، به سه تشکل اساسی و چند تشکل دیگر در این دوران اشاره شده است. از این سه تشکل، به تشکل های جامعه ی روحانیت مبارز و جامعه ی مدرسین حوزه ی علمیه ی قم نگاهی گذرا شده است؛ زیرا آنها ماهیّت حزبی ندارند و تشکلی «ارتباطی و مجموعه ای» و یا «کانونی» هستند. و درباره ی چند تشکل دیگر نیز به طور فشرده سخن گفته شده است. اما به تشکل مؤتلفه ی اسلامی، بیشتر نگریسته شده است. زیرا تنها تشکلی است که توسط عناصر کاملاً مذهبی و معتقد به فقاهت و روحانیت و اطاعت از مرجع تقلید و با نظر مساعد و مستقیم امام خمینی شکل گرفته و اقدامات و آموزش های خود را با آهنگ ولی فقیه - امام خمینی (ره) - منطبق کرده است؛ و در کارهای اساسی همواره «اذن امام» و تائید روحانیت را کسب کرده است. و این چیزی است که در سایر تشکل ها تا پیروزی انقلاب اسلامی سابقه ندارد. البته محدودیت نوشته و وقت، اجازه نمی دهد که این تشکل به طور مشروح معرفی شود. یعنی تشکلی را با حدود 50 سال فعالیت گسترده و با رعایت اصول پنهان کاری نمی شود با چند ده صفحه تبیین نمود و آنچه در این نوشته می باشد، گامی است کوتاه، در حد نیاز بحث تحزب. در این تحقیق به احزاب و مؤتلفه ی اسلامی با نظر پژوهشی و نه با نظر ابراز عقیده و دیدگاه، نگریسته شده است. تحقیق بر اساس روش مطالعه ای و مشاهده ای می باشد و از «تجربه» که راه گشای نظریات تحقیقی است، استفاده نشده است. زیرا اینگونه تحقیق ها جای آزمایش و تجربه ی مجدد نیست. سوالات این تحقیق عبارتند از: - مفهوم حزب چیست؟ - انواع عناوین تشکل ها چه تفاوتی دارند؟ - نظریات مثبت و منفی دربارهی تشکل ها چه میگویند؟ - منشأ پیدایش احزاب چیست؟ - دیدگاه های طبقاتی، قومیتی و انتخاباتی چه تأثیراتی در احزاب دارند؟ - تاریخ تشکل ها و گروه های سیاسی به سبک قدیم. - تاریخ تشکل ها و احزاب سیاسی به سبک جدید. - تاریخ تشکل های سیاسی جدید در ایران تا نهضت روحانیت. - چگونگی تشکل مؤتلفه ی اسلامی به طور مختصر(به عنوان یکی از تشکل ها و احزاب سیاسی اسلامی)